Pagina's

30 juni 2022

Déjà vu: Janmaat en de boze boeren uit 1997

De argumenten die populistische politici gebruiken als ze het opnemen voor de boeren lijken als twee druppels water op de argumenten die Hans Janmaat in 1997 gebruikte toen het kabinet de varkensstapel wilde inkrimpen.

Handelingen Tweede Kamer, december 1997. Klik voor een grotere versie.


Ik herinner me uit die periode (ik was 28 en net parlementair verslaggever) ook dat Janmaat tijdens een schorsing van het debat in de wandelgangen met gebalde vuisten de daar verzamelde boze boeren opriep om te gaan vechten met de politie. Het was erg onrustig, de emoties liepen hoog op, de publieke tribune was op last van de Kamervoorzitter ontruimd, en er was veel politie in het Kamergebouw.



Janmaat probeerde munt te slaan uit de onvrede onder de boeren. Maar omdat hij een politieke paria was, bleven de boeren - op wat applaus na - op afstand. Wie er in die tijd publiekelijk voor uitkwam op hem te stemmen was een outcast. Ze realiseerden zich ook dat ze niets van Janmaat te verwachten hadden.



Maar veel van wat je nu uit extreemrechtse en populistische hoek hoort, zat 25 jaar geleden ook al in het verhaal van Janmaat: het ontkennen van klimaatproblemen, kritiek op de media, het in twijfel trekken van de noodzaak van de maatregelen...



...en zelfs stiekeme politieke agenda’s, zoals boerenland gebruiken om asielzoekers te huisvesten. Ik hoorde Janmaat op een gegeven moment zeggen dat een asielzoeker het beter had dan een 'Nederlands varken'. En natuurlijk ontbreekt ook de elite niet, die niet luistert naar het ‘volk’. Het is allemaal weinig verrassend en weinig verheffend.


Mijn inschatting is dat geradicaliseerde boeren die denken dat ze iets opschieten met de steun van (versnipperd) populistisch rechts op het verkeerde paard (tractor) wedden. Net als Janmaat proberen ze vooral zelf munt te slaan uit de onrust.